فهرست مطالب

سراج منیر - سال چهارم شماره 15 (پاییز 1393)

نشریه سراج منیر
سال چهارم شماره 15 (پاییز 1393)

  • 204 صفحه، بهای روی جلد: 70,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1394/03/25
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سرمقاله
  • گفتگو
  • مقاله
  • محمدرضا باغبان زاده صفحه 27

    سید قطب از رهبران جنبش های اسلام گرای معاصر بود که اندیشه هایش موجی از تنفر شدید نسبت به فرهنگ غرب را دامن زد. وی جهاد را در براندازی حکومت هایی که به قوانین الاهی وقعی نمی نهند ضروری می دانست. لذا ضمن استفاده از مشروعیت جهاد نظامی، تمام تلاش خود را در ساختن جامعه ای بر اساس شریعت اسلامی مصروف داشت و با عضویت در جماعت اخوان المسلمین و با تاثیرگذاری بر آن گروه، توانست لقب «پدر جنبش های افراطی مسلمانان در سراسر جهان» را از آن خود کند و بر گروه های رادیکال جهادی تاثیر فراوانی بگذارد. در این پژوهش می کوشیم دیدگاه سید قطب را درباره ماهیت جهاد، ضرورت جهاد، ابزار جهاد، و ارتباط میان جهاد و نظام اسلامی بکاویم.

    کلیدواژگان: سید قطب، جهاد، گروه های جهادی، اسلام رادیکالی، جامعه اسلامی
  • محمدعلی دهقان تفتی صفحه 51

    حزب التحریر جنبشی است که از چند دهه پیش در منطقه خاورمیانه و کشورهای اسلامی بر پایه اسلام و با هدف احیای اسلام شکل گرفته است. حزب التحریر همچون فرقه های سلفیه و گروه هایی نظیر اخوان المسلمین، القاعده، طالبان و... گونه ای از بنیادگرایی و مبارزه با مظاهر تجدد و نظام اجتماعی- سیاسی ملل غربی را در پیش گرفته است، اما تمرکز این گروه بر مسیله حکومت سیاسی و احیای خلافت اسلامی است. ویژگی اصلی حزب التحریر و حربه آنها کلام بلیغ و آتشین جهاد است. حزب التحریر با نظام کفر دانستن دموکراسی، آن را نظامی بشری و نه مبتنی بر وحی و تعالیم انبیا دانسته، معتقد است جوامع اسلامی نیز به رغم مسلمان بودن، افکار خویش را با آموزهای فرهنگ غرب و همچنین اندیشه های قومی، ملی و طایفه ای ممزوج کرده اند و چون بسیاری از این اندیشه ها در تضاد کامل با آموزه های اسلام و احکام شریعت است، انحراف از اسلام و گرایش به کفر را در پی خواهد داشت و در نتیجه جهاد با آنها واجب است. با این حال، از نظر سران حزب، فراگیری صنایع نظامی از ملل غربی در هر شکل آن، به دلیل اینکه نص صریح برای ممنوعیت آن وجود ندارد، مباح است.

    کلیدواژگان: حزب التحریر، شیخ تقی الدین النهبانی، دارالکفر، دموکراسی، جهاد
  • علی ملاموسی میبدی صفحه 69

    سفر برای زیارت قبر نبی اکرم$ نزد علمای اسلام از بافضیلتترین اعمال به شمار میرود و تا اوایل قرن هشتم کسی با این عمل مخالفتی نداشت، تا اینکه ابن تیمیه حرانی با استناد به حدیث «لا تشد الرحال» که بخاری و مسلم نقل کردهاند، سفر به زیارت قبر نبی اکرم$ را بدعت دانست، و ادعا کرد اگر زایر به زیارت حریم نبوی مشرف میشود باید فقط به نیت مسجدالنبی عازم شود و جایز نیست به نیت زیارت عزم سفر کند، علمای اسلام در قبال این فتوا مواضع تندی اتخاذ کردند و تا عصر حاضر در آثار خود با رد دلایل ابن تیمیه و تابعینش بر جواز این عمل تاکید میکنند. در این میان، دیوبندیان، که طایفهای از احناف شبه قاره هستند، همانند دیگر گروه های اسلامی در برابر فتوای ابن تیمیه مقابله کردند. آنها فتوای حرمت شد رحال را خلاف اجماع مسلمین اعلام کردند و برداشت ابن تیمیه از دلالت حدیث «لا تشد الرحال» را ناصحیح خواندند و قایل شدند که زایر مدینه منوره میتواند به قصد زیارت حریم نبوی$ عزم سفر کند.

    کلیدواژگان: زیارت قبر نبی اکرم$، شد رحال، ابن تیمیه، دیوبندیه
  • قادر سعادتی صفحه 85

    با بررسی واژه «دعا» در قرآن و روایات، روشن می شود که دعا در اصطلاح دینی مفاهیمی غیر از معنای لغوی آن دارد. لذا هر دعایی عبادت نیست، و بین عبادت و دعا، رابطه عموم و خصوص مطلق بر قرار است. از این رو، ادعای وهابیت که دعا را به معنای عبادت گرفته اند، و درخواست از غیرخدا را عبادت و شرک تلقی کرده اند، و برای اثبات نظرشان به مغالطه هایی چنگ زده اند، صحیح نیست. در این مقاله به تبیین صحیح دعا و عبادت، و نقد نظر وهابیت پرداخته می شود.

    کلیدواژگان: وهابیت، دعا و عبادت، استغاثه، توسل
  • پیام عبدالملکی صفحه 121

    سماع موتی از مسایلی است که اکثر مسلمانان آن را قبول دارند و حتی ابن تیمیه، ابن قیم و محمد بن عبدالوهاب، که در بعضی مسایل با مسلمانان اختلاف رای دارند، نیز سماع موتی را قبول دارند. اما امروزه، وهابیان، که خود را پیرو این افراد می دانند، آن را انکار می کنند و با انکار آن توسل و استغاثه مسلمانان به بزرگان دین را لغو و بدون فایده، و بعضا شرک می دانند و دست به اقداماتی علیه مسلمانان می زنند. لذا جا دارد که در این زمینه بحث کنیم و با استفاده از دلایل مختلف جویا شویم که آیا اموات شنوایی دارند یا خیر؟ البته در این مقاله در صدد بیان و نقد ادله مسیله نیستیم، بلکه می کوشیم اختلاف اقوال وهابیان را نه فقط با علمای مذاهب اسلامی، بلکه با علمای بزرگ مورد اعتماد خودشان نشان دهیم تا دوری نظرات وهابیان از جمهور مسلمانان روشن شود.

    کلیدواژگان: سماع موتی، وهابیان، ابن تیمیه، ابن قیم، محمد بن عبدالوهاب
  • محمد اصغری نژاد صفحه 143

    در این مقاله با درج فتاوا و آرای اهل سنت و نظرات آنها تحقیقی درباره لمس و تقبیل نسبت به قرآن مجید، قبر شریف پیامبر$، قبور صالحان، حجرالاسود و رکن یمانی، وجه میت و امثال آنها صورت گرفته است. در برخی موارد، آرای دو یا چند مذهب، درباره یک موضوع منعکس شده و در برخی موارد به یک نظر بسنده کرده ایم. این مقاله کلیه موضوعات مربوط به لمس و تقبیل را بررسی نکرده است. مستندات این اثر را در بیشتر موارد، کتب فقهی اهل سنت تشکیل می دهد. در این مقاله با دلایل و شواهد زیادی که آورده می شود، اثبات می کنیم که نه تنها منع و حرمتی برای لمس و تقبیل اشیایی که به نظر امثال ابن تیمیه شرک و نادرست است، وجود ندارد، بلکه بعضا به نظر فقها و علمای اهل سنت مستحب هم هست.

    کلیدواژگان: قبر شریف پیامبر$، لمس و تقبیل، قبور صالحان، حجرالاسود، رکن یمانی
  • گزارش
  • قادر سعادتی صفحه 163

    شهاب الدین ابو الفیض احمد بن محمد بن الصدیق بن احمد بن محمد بن قاسم بن محمد بن محمد بن عبد المومن التجکانی المنصوری، الادریسی الحسنی در رمضان 1320ق. در قبیله بنی سعید، در نزدیکی شهر طنجه، متولد شد. وی حفظ قرآن و دروس متداول علوم دینی کشور مغرب را نزد پدرش فرا گرفت. در 1339ق. وارد دانشگاه الازهر مصر شد و پس از پنج سال تلاش مستمر بر تحصیل و تدریس در 1344ق. به مغرب بازگشت و به مدت چهار سال در آنجا مشغول تدریس و کتابت شد.
    وی در 1349ق. به مصر بازگشت و در 1354ق. به دلیل فوت پدرش مجبور شد به مغرب باز گردد و در الزوایه به جای پدرش مشغول به تدریس شود. در ماه جمادی الآخر 1380ق. بعد از تحمل درد و رنج مریضی در قاهره درگذشت.

  • علی ملاموسی میبدی صفحه 177

    توسل، استغاثه و نذر بر اولیای الهی و شد رحال بر زیارت قبر پیامبر اکرم$ از امور معمول بین مسلمانان بوده است و اکثر فقهای مذاهب، چه شیعه و چه سنی، نه تنها از این کار منع نمیکردند، بلکه در تایید این اعمال به نگارش کتاب و رساله نیز همت گماردند، تا اینکه در قرن دوازدهم در منطقه نجد شخصی به نام محمد بن عبد الوهاب بن سلیمان نجدی با تاثیرپذیری از اندیشه ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه، این اعمال را شرک آلود و مرتکب آن را مشرک دانست. او با تعریفی خاص از توحید و ایمان عامه مسلمانان را به دلیل طلب شفاعت و استغاثه و توسل به غیر الله، موحد ندانسته، بلکه مسلمانان زمان خود را مشرک خطاب کرده است؛[1] حتی پا از این فراتر گذاشته، شرک مسلمانان اهل زمانه خود را از شرک مشرکان زمان پیامبر شدیدتر دانسته است.[2]
    عقیده ابن عبدالوهاب با واکنش شدید از جانب علمای اسلام به خصوص علمای شیعه مواجه میشود. محمد بن عبد الوهاب بن داوود همدانی، مولف کتاب ازهاق الباطل و معروف به امام الحرمین، به همراه شیخ جعفر کاشف الغطاء و سید محسن امین از بزرگان شیعه در قرن سیزدهم بودند که به نقد عقیده ابن عبد الوهاب و عملکرد او در مواجهه با مسلمانان پرداختند و به تنویر اذهان شیعیان در خصوص عقاید وهابیت همت گماردند.
     
    [1]. محسن امین، کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبد الوهاب، ص134؛ به طوری که محمد بن عبد الوهاب در رساله کشف الشبهات، حدود 4 بار مسلمانان زمان خود را با عنوان «المشرکون فی زماننا» یا «شرک اهل زماننا» خطاب میکند؛ نک: محمد بن عبد الوهاب، کشف الشبهات، ص6 و 8 و 15و 33.
    [2]. فاعلم ان شرک الاولین اخف من شرک اهل زماننا بامرین:احدهما: ان الاولین یشرکون ویدعون الملایکه والاولیاء والاوثان مع الله فی الرخاء، واما فی الشده فیخلصون لله الدعاء... فمن فهم هذه المساله التی وضحها الله فی کتابه، وهی ان المشرکین الذین قاتلهم رسول الله (ص) یدعون الله ویدعون غیره فی الرخاء، واما فی الضراء والشده فلا یدعون إلا الله وحده لا شریک له وینسون ساداتهم، تبین له الفرق بین شرک اهل زماننا وشرک الاولین.
    الامر الثانی: ان الاولین یدعون مع الله اناسا مقربین عند الله. إما انبیاء، وإما اولیاء، وإما ملایکه، او یدعون اشجارا او احجارا مطیعه لله لیست عاصیه. واهل زماننا یدعون مع الله اناسا من افسق الناس، والذین یدعونهم هم الذین یحکون عنهم الفجور من الزنا والسرقه وترک الصلاه وغیر ذلک؛ نک.: محمد بن عبد الوهاب، کشف الشبهات، ص33.

|
  • Mohammad Reza Baqbanzadeh Page 27

    Seyed Qutb is one of the leading contemporary Islamist thinkers whose ideas provoked a wave of intense hatred toward western culture. He considers jihad necessary for toppling governments that divine rules have no place in their governing. He considers military Jihad legal and in the meantime, he puts a lot of efforts into establishing a society based on Islamic sharia or law. By joining Muslim Brotherhood and influencing them a lot, he could receive the title “the father of extremist Muslim movements all over the world”. And he  influenced the radical jihadist groups. In this research, we try to analyze Seyed Qutb’s viewpoint regarding the nature of jihad, necessity of jihad, its means and the relationship between jihad and the Islamic system.

    Keywords: Seyed Qutb, Jihad, Jihadist groups, radical Islam, Islamic society
  • Mohammad Ali Dehqan Tafti Page 51

    Hizb ut-Tahrir is a movement founded in Middle East some decades ago. This party is based on Islam and its goal is to revive Islam. This party, like other Salafi groups such as Muslim Brotherhood, Al-Qaeda, Taliban, has adapted a sort of radical policy, and fights against manifestations of modernity and western sociopolitical system. But the main focus of this group is on Islamic governing and revival of Islamic caliphate. The ideology of Jihad is the main criteria and weapon of this party. Considering democracy a system of disbelief and a human system not based on divine revelation, Hizb ut-Tahrir believes that the Muslim societies, despite being Muslim have mixed their teachings with those of the west and their own ethnic. And because most of these teachings are against Islam and the rules of the Sharia, this will lead to deviation from Islam and tendency toward disbelief, so jihad against them will be obligatory. However, according to their leaders, learning military industries in any form from west is allowed, since there is no explicit textual injunction regarding forbidding this issue.

    Keywords: Hizb ut-Tahrir, sheikh Taqi ud-Din Alnehbahani, land of disbelief, democracy, Jihad
  • ali molla mosa meybodi Page 69

    Islamic scholars consider traveling for Ziyarat of Prophet Mohammad (P.B.U.H) one of the most valuable deeds. And no one was against this ritual until Ibn Teymieh Harrani in the early eighth century, relying on the hadith of “Shadd Rahal” narrated in Bokhari and Moslim’s books, considered Ziyarat a heresy. He claimed that if a pilgrim makes a pilgrimage to prophetic sanctuary (al-Masjid an-Nabawi), he should only have the intention of visiting the mosque itself not the shrine of prophet Mohammad (P.B.U.H). And it is not allowed to travel with the intention of Ziyarat. Apposing this verdict, many Islamic scholars expressed their deep disapproval and until now they have continually granted the permission of this ritual by refuting Ibn Teymieh and his followers’ reasons. Meanwhile, Deobandi, one of Hanafi tribes in Indian Subcontinent, like other Islamic sects stood against this verdict. And regard it contrary to consensus of all Muslims and called Ibn Teymieh’s reading of the hadith incorrect. And they maintain that a pilgrim to Medina can have the intention of Ziyarat of the Prophet Mohammad (P.B.U.H) shrine.

    Keywords: Ziyarat of the Prophet Mohammad (P.B.U.H) shrine, Shadd Rahal, fastening the provisions on the back of camel, Ibn Teymieh, Deobandi
  • ghader saadati * Page 85

    Analyzing the term “praying” in Quran and narrations clarifies the fact that praying has a different meaning in religious terminology than its lexical meaning. Hence, not every kind of praying is worshiping, and there is an absolute generality and peculiarity relation between them. So the claim of Wahhabism that regard prayer equal to worshiping and view requesting from someone rather than Allah, a kind of polytheism, is all wrong. To prove their claim, they resort to using sophistries. In this writing, the concepts of praying and worshiping are made clear. And viewpoint of Wahhabism is criticized.

    Keywords: Wahhabism, praying, worshiping, imploration, Tawasul (intercession)
  • payam abdolmaleki Page 121

    Hearing of the dead is an issue that most of the Muslims, even Ibn Teymieh, Ibn Qayyim and Muhammad ibn Abd al-Wahhab, whose ideas are in contrast with the majority of the Muslims, believe in it. However, these days Wahhabis (who consider themselves the followers of Ibn Teymieh, Ibn Qayyim and Muhammad ibn Abd al-Wahhab) denounce this fact and by doing so, they reject intersession and imploration from the holy people. And if other Muslims ask for help from the deceased it is considered polytheism and the take measures against it. Therefore it is plausible to discuss this matter and find out if the dead can hear or not? In this writing, we do not want to mention and criticize the reasons behind this fact, but rather we try to show not only the contrast between their ideas and thoughts of scholars of other Islamic sects, but also the contrast between contemporary Wahhabis and their own trusted scholars. This way, it will be clear how far the Wahhabis from the main stream of Islamic teachings are.

    Keywords: Hearing of the dead, Wahhabis, Ibn Teymieh, Ibn Qayyim, Muhammad Ibn Abd al-Wahhab
  • mohammad asghari nejad * Page 143

    In this article, we mention the verdicts and opinions of Sunnis about touching and kissing the Holy Quran, the tomb of the Prophet Mohammad (P.B.U.H), the tomb of the Righteous, Hajar al-Aswad( the Black Stone), Yamani Corner, the face of the dead and holy things like these. In some cases the opinions of two or more sects about one issue is mentioned and in some cases only one opinion is brought. This article has not discussed all the topics regarding touching and kissing holy things. The references of this article are mostly from the Sunni sources. Bringing a lot of reasons and evidences, we prove that not only there is no prohibition for touching and kissing holy things, (people like Ibn Teymieh considers it polytheism) but also according to Sunni Jurists and scholars this action is recommended.

    Keywords: tomb, the holy tomb of Prophet Mohammad (P.B.U.H), Quran, kissing, touching, Hajar al-Aswad( the Black Stone), Yamani Corner, The Sunnis